esperanto » rumana | 88 [okdek ok] | Is-tempo de la modalverboj 2

88 [optzeci şi opt] Trecutul cu verbe modale 2

Mia filo ne volis pupludi.	Fiul meu nu a vrut să se joace cu păpuşa.
Mia filino ne volis futballudi.	Fiica mea nu a vrut să joace fotbal cu mine.
Mia edzino ne volis ŝakludi kun mi.	Soţia mea nu a vrut să joace şah cu mine.
Miaj gefiloj ne volis promeni.	Copiii mei nu au vrut să se plimbe.
Ili ne volis ordigi la ĉambron.	Nu au vrut să strângă în cameră.
Ili ne volis enlitiĝi.	Nu au vrut să meargă în pat.
Li ne rajtis manĝi glaciaĵon.	Nu a avut voie să mănânce îngheţată.
Li ne rajtis manĝi ĉokoladon.	Nu a avut voie să mănânce ciocolată.
Li ne rajtis manĝi bonbonojn.	Nu a avut voie să mănânce bomboane.
Mi rajtis deziri ion por mi.	Am avut voie să-mi doresc ceva.
Mi rajtis aĉeti robon por mi.	Am avut voie să-mi cumpăr o rochie.
Mi rajtis preni pralinon por mi.	Am avut voie să-mi iau o pralină.
Ĉu vi rajtis fumi en la aviadilo?	Ai avut voie să fumezi în avion?
Ĉu vi rajtis trinki bieron en la hospitalo?	Ai avut voie să bei bere în spital?
Ĉu vi rajtis kunpreni la hundon en la hotelon?	Ai avut voie să iei câinele cu tine în hotel?
Dum la ferioj la infanoj rajtis longe resti ekstere.	În vacanţe copiii aveau voie să stea mult afară.
Ili rajtis longe ludi en la korto.	Aveau voie să se joace mult în curte.
Ili rajtis longe resti vekaj.	Aveau voie să stea treji până târziu.

La beboj kapablas lerni la gramatikajn regulojn

La infanoj tre rapide kreskas. Kaj ili lernas ankaŭ tre rapide! Oni ankoraŭ ne esploris kiel la infanoj lernas. La lernaj procezoj aŭtomate disvolviĝas. La infanoj ne rimarkas ke ili lernas. Ilia kapablo malgraŭe ĉiutage kreskas. Tio evidentiĝas ankaŭ por la lingvo. La beboj kapablas nur krii en la unuaj monatoj. Ili kelkmonataĝe diras mallongajn vortojn. El la vortoj estiĝas poste frazoj. Iam poste la infanoj parolas sian gepatran lingvon. Tio bedaŭrinde ne funkcias por la plenkreskuloj. Ili bezonas librojn aŭ alian materialon por lerni. La gramatikajn regulojn ekzemple nur tiel ili povas lerni. Sed la kvarmonataĝaj beboj jam lernas la gramatikon! Esploristoj instruis fremdajn gramatikregulojn al germanaj beboj. Ili tiucele laŭtludigis al ili italajn frazojn. Tiuj frazoj enhavis difinitajn sintaksajn strukturojn. La beboj aŭdis la korektajn frazojn dum ĉirkaŭ kvaronhoro. Post la lernigo oni denove laŭtludigis frazojn al la beboj. Sed tiufoje kelkaj frazoj ne korektis. Dum la beboj aŭskultis la frazojn, ilia cerba aktiveco estis mezurita. La esploristoj povis tiuokaze observi kiel la cerbo reagis al la frazoj. Kaj la beboj montris malsaman aktivecon laŭ la frazoj! Kvankam ili nur mallonge lernis la frazojn, ili registris la erarojn. La beboj evidente ne komprenas kial iuj frazoj malkorektas. Ili baziĝas nur sur sonaj modeloj. Sed tio sufiĉas por lerni lingvon, almenaŭ por la beboj…