esperanto » rumana | 34 [tridek kvar] | En la trajno

34 [treizeci şi patru] În tren

Ĉu tio estas la trajno al Berlino?	Acesta este trenul spre Berlin?
Kiam la trajno forveturos?	Când pleacă trenul?
Kiam la trajno alvenos en Berlino?	Când ajunge trenul la Berlin?
Pardonon, ĉu vi permesas preteriron?	Scuzaţi-mă, pot să trec?
Mi kredas ke tio estas mia sidloko.	Cred că acesta este locul meu.
Mi kredas ke vi sidas en mia sidloko.	Cred că staţi pe locul meu.
Kie estas la dormovagono?	Unde este vagonul de dormit?
La dormovagono estas ĉe la trajnofino.	Vagonul de dormit este la capătul trenului.
Kaj kie estas la manĝovagono? – Ĉe la fronto.	Şi unde este vagonul restaurant? – În faţă.
Ĉu mi povas dormi supre?	Pot să dorm jos?
Ĉu mi povas dormi mezloke?	Pot să dorm la mijloc?
Ĉu mi povas dormi malsupre?	Pot să dorm sus?
Kiam ni estos ĉe la landlimo?	Când ajungem la graniţă?
Kiom longe daŭras la veturado al Berlino?	Cât durează călătoria până la Berlin?
Ĉu la trajno malfruiĝas?	Are trenul întârziere?
Ĉu vi havas ion por legi?	Aveţi ceva de citit?
Ĉu haveblas io por manĝi kaj trinki ĉi-tie?	Se poate primi aici ceva de mâncat şi de băut?
Ĉu vi povus veki min je la 7a horo?	Mă treziţi vă rog la ora 7.00?

La disvolviĝo de la lingvo

Klaras kial ni parolas unuj kun la aliaj. Ni volas interŝanĝi ideojn kaj interkompreniĝi. Sed malpli klaras kiel precize la lingvo estiĝis. Prie ekzistas diversaj teorioj. Sed estas certe ke la lingvo estas tre malnova fenomeno. Antaŭkondiĉo por paroli estis iuj korpaj karakterizaĵoj. Ili estis necesaj por ke ni povu formi sonojn. La neandertalhomoj jam kapablis uzi sian voĉon. Ili tiel povis distingiĝi de la bestoj. Krome, gravis laŭta kaj firma voĉo por defendi sin. Per ĝi oni povis minaci aŭ timigi malamikojn. Tiam oni jam fabrikis ilojn kaj estigis fajron. Tiu scio iel transdonendis. La parolo ankaŭ gravis por grupe ĉasi. Tutsimpla interkompreniĝo jam ekzistis antaŭ 2 milionoj da jaroj. La unuaj lingvaj eroj estis la signoj kaj la gestoj. Sed la homoj volis kompreniĝi ankaŭ en la mallumo. Aldone ili devis povi paroli unuj kun la aliaj sen reciproka rigardo. Tial disvolviĝis la voĉo, kiu anstataŭis la signojn. La lingvo en la nuntempa senco aĝas je almenaŭ 50 000 jaroj. Forlasante Afrikon la homo sapiens disvastigis ĝin tutmonde. En la diversaj regionoj disiĝis la lingvoj unuj de la aliaj. Tio signifas ke estiĝis malsamaj lingvaj familioj. Ili tamen enhavis nur la fundamentojn de lingvaj sistemoj. La unuaj lingvoj estis multe malpli kompleksaj ol la nuntempaj lingvoj. Ili plu evoluis per la gramatiko, la fonologio kaj la semantiko. Eblus diri ke malsamaj lingvoj estas malsamaj solvoj. Sed ĉiam samis la problemo : kiel mi montru kion mi pensas?