Grammatika voorkom leuens!

Elke taal het spesifieke kenmerke. Maar party het ook kenmerke wat wêreldwyd uniek is. Onder dié tale is Trio. Trio is ’n Amerikaanse boorlingtaal in Suid-Amerika. Sowat 2 000 mense in Brasilië en Suriname praat dit. Wat Trio spesiaal maak, is sy grammatika. Want dit dwing sprekers om altyd die waarheid te praat. Die sogenaamde verydelende slot (“frustrative ending”) is daarvoor verantwoordelik. Dié agtervoegsel word in Trio aan werkwoorde gelas. Dit dui aan hoe waar ’n sin is. n Eenvoudige voorbeeld verduidelik presies hoe dit werk. Kom ons gebruik die sin Die kind het skool toe gegaan. In Trio moet die spreker ’n beplaade agtervoegsel aan die werkwoord las. Deur dié einde kan hy aandui of hy die kind self gesien het. Maar hy kan ook aandui dat hy dit net deur gesprekke met ander weet. Of hy sê deur die einde dat hy weet dis ’n leuen. Die spreker moet hom dus verbind tot wat hy sê. Dit beteken hy moet kommunikeer hoe waar ’n stelling is. So kan hy nie enigiets geheim hou of versuiker nie. As ’n Trio-spreker die einde weglaat, word hy as ’n leuenaar beskou. Die amptelike taal in Suriname is Nederlands. Vertalings uit Nederlands na Trio is dikwels problematies. Omdat die meeste tale minder noukeurig is. Hulle maak dit vir sprekers moontlik om vaag te wees. Dus verbind tolke nie altyd hulself tot wat hulle sê nie. Daarom is kommunikasie met Trio-sprekers moeilik. Miskien sal die verydelende slot ook in ander tale nuttig wees? Nie net in die taal van politiek nie…