қазақша » фин | 56 [елу алты] | Сезім

56 [viisikymmentäkuusi] Tunteita

қалау	tehdä mieli
Біз қалаймыз.	Meidän tekee mieli.
Зауқымыз жоқ.	Meidän ei tee mieli.
қорқу	pelottaa
Мен қорқамын.	Minua pelottaa.
Мен қорықпаймын.	Minua ei pelota.
уақыты болу	olla aikaa
Оның уақыты бар.	Hänellä on aikaa.
Оның уақыты жоқ.	Hänellä ei ole aikaa.
іші пысу, зерігу	olla tylsää
Ол зерігіп жүр.	Hänellä on tylsää.
Ол зерігіп жүрген жоқ.	Hänellä ei ole tylsää.
қарны ашу	olla nälkä
Қарындарың ашты ма?	Onko teillä nälkä?
Қарындарың ашқан жоқ па?	Eikö teillä ole nälkä?
шөлдеу	olla jano
Олар шөлдеді.	Heillä on jano.
Олар шөлдеген жоқ.	Heillä ei ole jano.

Ата-бабаларымыздың тілі

Қазіргі тілдерді лингвисттер зерттей алады. Ол үшін әртүрлі әдістер қолданылады. Бірақ мыңдаған жылдар бұрын адамдар қалай сөйлескен? Бұл сұраққа жауап беру әлдеқайда қиын. Соған қарамастан, ғалымдар бұл мәселе бойынша ұзақ уақыт бойы жұмыс істеп келеді. Олар адамдардың бұрын қалай сөйлескендерін зерттегілері келеді. Ол үшін олар көне тілдік формаларды қайта құруға тырысуда. Американдық зерттеушілер қызықты жаңалық ашты. Олар 2000 астам тілді талдаған. Олар, ең алдымен, сөйлемнің құрылымын қарастырған. Олардың зерттеулерінің нәтижесі өте қызық болып шықты. Тілдердің жартысына жуығының сөйлемдерінің құрылымы S-O-V. Яғни, келесі қағидат қолданылады: зат есім (S), толықтауыш (O), етістік (V). 700 астам тіл S-V-O үлгісін пайдаланады. 160 жуық тіл V-S-O жүйесі бойынша жұмыс істейді. V-O-S үлгісін, шамамен, 40 тіл ғана пайдаланады. 120 тілде аралас формалар қолданылады. O-V-S және O-S-V үлгілері, керісінше, сирек кездесетін жүйелер болып табылады. Осылайша, зерттелген тілдердің көпшілігі S-O-V қағидатын қолданады. Бұл тілдерге, мысалы, парсы, жапон және түрік тілдері жатады. Бірақ тірі тілдердің көпшілігі S-V-O үлгісін ұстанады. Үндігерман тілдер семьясында, бүгінде, осы сөйлем құрылымы жиі қолданылады. Ғалымдардың пікірінше, бұрын адамдар S-O-V үлгісімен сөйлеген. Барлық тілдер осы жүйеге негізделген. Кейін, алайда, тілдер әртүрлі бағытта дамып кеткен. Неліктен бұлай болғандығы, әзірге белгісіз. Сөйлем құрылымындағы өзгерістің белгілі бір себебі болу керек. Себебі, эволюцияда тек артықшылықтары бар заттар жойылмайды...