nynorsk » esperanto | 37 [trettisju] | På veg

37 [tridek sep] Survoje

Han køyrer motorsykkel.	Li motorciklas.
Han syklar.	Li biciklas.
Han går til fots.	Li piediras.
Han reiser med skipet.	Li ŝipas.
Han reiser med båten.	Li boatas.
Han svømmer.	Li naĝas.
Er det farleg her?	Ĉu estas danĝere ĉi-tie?
Er det farleg å haike åleine?	Ĉu estas danĝere sole petveturi?
Er det farleg å gå tur om natta?	Ĉu estas danĝere nokte promeni?
Vi har køyrt oss vill.	Ni vojeraris.
Vi er på feil veg.	Ni estas sur la malĝusta vojo.
Vi må snu.	Ni devas retroiri.
Kvar kan eg parkere her?	Kie parkeblas ĉi-tie?
Finst det ein parkeringsplass her?	Ĉu estas parkejo ĉi-tie?
Kor lenge kan eg parkere her?	Kiom longe parkeblas ĉi-tie?
Går du på ski?	Ĉu vi skias?
Køyrer du opp med skiheisen?	Ĉu vi suprenveturas per skilifto?
Går det an å leige ski her?	Ĉu oni povas lupreni skiojn ĉi-tie?

Språktalentet babyen

Alt før dei kan snakke, veit speborn mykje om språk. Det har ulike eksperiment vist. I spesielle spebornslaboratorium blir det forska på korleis born utviklar seg. Det blir òg undersøkt korleis born lærer språk. Babyar er tydeleg meir intelligente enn vi trudde før. Allereie når dei er seks månader har dei fleire språklege evner. Dei kan kjenne att morsmålet sitt, til dømes. Franske og tyske småborn reagerer ulikt på visse tonar. Ulike trykkleggingar gjev ulik åtferd. Småborn har altså ei kjensle for tonelaget i språket sitt. Svært små born kan òg lære fleire ord. Foreldre er særs viktige for språkutviklinga til borna sine. Fordi speborn treng samhandling rett etter fødselen. Dei vil kommunisere med mamma og pappa. Men samhandlinga må ha positive kjensler. Foreldre bør ikkje vere stressa når de pratar med barnet sitt. Det er heller ikkje bra om dei pratar berre litt med barnet. Stress eller stille kan ha negative fylgjer for speborn. Språkutviklinga deira kan bli påverka ugunstig. Læringa for speborn byrjar allereie i livmora! Allereie før dei er fødde, reagerer dei på språk. Dei kan oppfatte akustiske signal nøyaktig. Etter fødselen kan dei kjenne att desse signala. Ufødde babyar lærer òg rytmen i språk. Dei kan høyre stemma til mor si tydeleg i livmora. Altså kan du prate med born før dei er fødde. Men ikkje overdriv... Barnet har rikeleg med tid å øve etter fødselen!